Beste van twee werelden
Maurice wist al snel dat hij deze kant op wilde. “Mijn ouders werken allebei in de zorg. Niet gek dus dat ik ook een hbo-opleiding tot verpleegkundige ging volgen. Maar ook justitie had al sinds de middelbare school mijn interesse. Tijdens mijn opleiding heb ik dan ook een uitstapje gemaakt naar criminologie. Hier werd mijn interesse bevestigd. Ik heb mijn hbo verpleegkunde afgemaakt en eemijn afstudeerstage gedaan bij het Justitieel Complex Zaanstad. Hier komen mijn interesses samen en na mijn afstuderen ben ik dan ook gebleven.” Marieke startte bijna tegelijk met Maurice, maar had dan al een loopbaan in de ouderenzorg achter de rug. “Mijn oudere zus werkt al jaren voor justitie, ook als verpleegkundige. Of dit ook niet iets voor mij was? Ik twijfelde in het begin. Kan ik dit wel? Na een dagje meelopen was ik om. De grote mate van zelfstandigheid die je hier hebt, sprak me direct aan.”
Even wennen
Al was de overstap voor beiden – van studie en van ouderenzorg – naar detentiezorg wel groot. “Waar ik het meest aan moest wennen? Aan het aantal deuren”, grapt Maurice. “Ja! En dat je hier niet zomaar even naar buiten loopt”, vult Marieke aan. Het Justitieel Complex in Westzaan is dan ook behoorlijk in omvang: het biedt plaats aan 800 justitiabelen. Het complex is verdeeld in Noord, Oost, Zuid, West en het penitentiair psychiatrisch centrum waar gedetineerden met een psychiatrische aandoening verblijven. Marieke werkt op cluster Zuid waar zij verpleegkundige is voor vijf afdelingen, waaronder het huis van bewaring en de Top600: een speciaal programma waaraan jonge mannen deelnemen die de afgelopen jaren relatief veel high-impact delicten hebben gepleegd. Zij worden gemonitord om de kans op recidive te beperken. Maurice werkt op cluster West, waar voornamelijk nieuwe gedetineerden binnenkomen, en op de afdeling Inrichting voor Stelselmatige Daders (ISD). Hier maakt verslavingszorg een belangrijk deel uit van zijn werk. “Met deze zorg wil je er uiteindelijk voor zorgen dat deze mensen weer terug kunnen keren in de maatschappij.”
Het is niet aan ons om op de stoel van de rechter te gaan zitten. Wij verlenen met een objectieve blik zorg. Dat is onze taak.
‘Voel je je wel veilig?’
De diversiteit in hun werk spreekt hen beiden aan. Maurice: “Je krijgt hier te maken met uiteenlopende disciplines. Niet alleen met de huisarts, maar ook de psychiater, het afdelingspersoneel en veel andere professionals. En natuurlijk heb je contact met de gedetineerden. Ieder heeft zijn eigen verhaal waardoor hij hier terecht is gekomen.” Een verhaal dat Maurice en Marieke overigens niet kennen als de justitiabelen hier niet zelf over vertellen. Marieke: “Dat doet er ook niet toe. Deze mensen zijn al veroordeeld of in afwachting van een uitspraak. Het is niet aan ons om op de stoel van de rechter te gaan zitten. Wij verlenen met een objectieve blik zorg. Dat is onze taak.” Toch roept deze taak soms vragen op in de omgeving van Marieke en Maurice. “Mensen vragen vaak of ik me wel veilig voel. Ik begrijp die vraag, maar ik voel me nooit onveilig. Het klinkt misschien gek, maar ik denk dat ik me hier binnen veiliger voel dan buiten. Overal zijn camera’s en er is altijd fysieke beveiliging”, vertelt Maurice.
Heftige spoedgevallen
Toch loopt de adrenaline soms wel degelijk op. Marieke: “We hebben bijvoorbeeld om beurten de spoedtelefoon. Deze gaat af wanneer iemand een enkel verzwikt op de luchtplaats, maar het kan ook om heftigere noodgevallen gaan, zoals een suïcidepoging in een van de cellen. Vaak gaan wij samen met de collega’s van de BHV hier als eerste op af met onze spoedkoffer.” In Zaanstad draai je gemiddeld een keer per week ook een avonddienst. Maurice: “Hier heb je zelf wel inspraak in, maar het is wel goed om deze regelmatig te draaien. In de avond komen er namelijk vaak nieuwe gedetineerden binnen en ben je voornamelijk bezig met medische intakes. Hierin bespreek je welke medicatie iemand gebruikt en overleg je waar nodig bijvoorbeeld met de spoedarts als er op dat moment medicatie nodig is.”
Een hechte band
Verder bestaan de werkdagen van Marieke en Maurice uit het houden van medische spreekuren, overleggen met artsen, rondes over de afdelingen en het brengen van medicatie. “Je hebt zelf de regie over je dag. Ook de samenwerking met de huisarts is erg prettig en de lijnen zijn kort. Iedere dag starten we ook met een daily standup om als team te bepalen hoe de dag eruit gaat zien.” De onderlinge sfeer is erg goed, onderschrijven Marieke en Maurice. “Iedereen is bereid elkaar te helpen, brengt zijn of haar eigen specialisatie mee en door de unieke setting bouw je ook echt een sterke band op met je collega’s”, aldus Marieke. “Zeker omdat je aan je omgeving niet alles over je werk kunt vertellen, deel je veel met je collega’s. Iedereen staat hier ook stevig in de schoenen. We trekken ons niet veel persoonlijk aan van wat gedetineerden soms tegen ons zeggen. Wij hebben het begrip date begrijpen wel dat deze dingen vaak uit onmacht worden gezegd”, vult Maurice aan.
Verkeerd beeld
De werktijden zijn ook aantrekkelijk. “Hier heb je geen onregelmatige diensten. Dus geen weekend- en nachtdiensten”, vertelt Maurice. Een beeld dat niet iedereen heeft bij een baan als justitieel verpleegkundige. Al is er wel meer dat niet klopt aan het beeld van werken bij het justitieel complex. Marieke: “Mensen hebben vaak een redelijk Amerikaans gevoel bij gevangenissen door films en series. Wij kijken die ook en vinden het dan vooral leuk omdat wij weten hoe het écht werkt. Ze lopen hier bijvoorbeeld niet in oranje overalls, hoor.”
Diversiteit en ontwikkeling
Wat zowel Marieke als Maurice erg aanspreekt in hun baan, is de diversiteit in ziektebeelden en lichamelijke aandoeningen. Marieke: “Van verkoudheid tot een dreigend hartinfarct en van wonden tot conditionele gevolgen van jarenlange hygiënische verwaarlozing. Het dan bijvoorbeeld voor elkaar krijgen om een wond te laten helen met goede zorg, dat is waar we het voor doen.” Dat zij te maken krijgen met zoveel uiteenlopende medische kwesties, zorgt ervoor dat zij blijven leren. Maurice: “Als je je wilt ontwikkelen krijg je daar de ruimte voor. Zo volg ik op dit moment een universitaire master evicence-based practice. Zo kan ik in de toekomst de wetenschappelijke kant van medische zorg in mijn werk borgen.” Ook Marieke ervaart dat ze iedere dag weer bij leert. “Ik ga echt nog steeds geen dag met tegenzin naar mijn werk.”